mà trong khi làm việc, ông không cho bộ máy của mình chạy hết công suất của nó đâu.Câu châm ngôn đó chưa đúng hẳn.Tôi nhấn mạnh bao nhiêu vào điều đó cũng không phải là thừa.Vậy khi bạn khởi sự dùng tất cả thì giờ của bạn thì ít nhất bạn cũng nhớ rằng bạn chỉ được dùng thì giờ của mình thôi chứ không phải thì giờ của người khác.Có nó, làm cái gì cũng được; thiếu nó, không làm được việc gì cả.Sự thật ấy đáng buồn lắm, chán nản lắm, u uất lắm phải không bạn? Nhưng tôi cho là đẹp đẽ kia đấy, vì có gắng sức thì ý chí ta mới mạnh được khi làm một việc đáng làm.Cho nên riêng tôi, tôi yêu sự gắng sức lắm.Tôi không bảo rằng những cuốn ấy hợp cho những người mới học đâu, nhưng tôi không hiểu tại sao những người thông minh trung bình, sau một năm gắng sức đọc sách lại không thể tấn công những kiệt tác về sử hoặc triết học đó được.Trong một chương sau, tôi sẽ xét những cách thoả mãn khát vọng đó.Chúng ta có và luôn luôn đã có tất cả số thì giờ trời cho.

Xem thêm Thu gọn